Có Thể Khởi Tố Lại Vụ Án Đã Đình Chỉ Không? Điều Kiện & Thủ Tục 2025

Việc hiểu rõ quy định về khởi tố lại vụ án đã đình chỉ là vô cùng quan trọng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân và tổ chức trong lĩnh vực Hình Sự. Vậy, trong những trường hợp nào vụ án đã đình chỉ có thể được xem xét lại? Bài viết này của Luật sư 11 sẽ đi sâu phân tích các căn cứ pháp lý, điều kiện cần thiết và quy trình để khởi tố lại vụ án theo quy định của pháp luật năm 2025. Chúng tôi sẽ làm rõ các tình huống cụ thể, phân biệt giữa đình chỉ điều tra và đình chỉ vụ án, cũng như những thay đổi quan trọng trong luật hình sự liên quan đến vấn đề này, giúp bạn đọc có cái nhìn toàn diện và chính xác nhất.

Điều kiện để khởi tố lại vụ án đã đình chỉ: Căn cứ pháp lý và quy trình

Việc khởi tố lại vụ án đã đình chỉ là một vấn đề pháp lý phức tạp, đòi hỏi phải tuân thủ nghiêm ngặt các điều kiện và quy trình luật định để đảm bảo tính hợp pháp và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan. Liệu có thể khởi tố lại vụ án đã đình chỉ không? Câu trả lời là có, nhưng không phải trong mọi trường hợp.

Để một vụ án hình sự đã bị đình chỉ có thể được xem xét khởi tố lại, cần đáp ứng đồng thời các yếu tố về căn cứ pháp lý và tuân thủ quy trình tố tụng.

Các trường hợp có thể khởi tố lại vụ án hình sự đã đình chỉ:

• Phát hiện tình tiết mới: Xuất hiện những chứng cứ mới có giá trị chứng minh quan trọng, làm thay đổi bản chất vụ án. Ví dụ, lời khai của nhân chứng mới, kết quả giám định bổ sung, hoặc tài liệu chứng minh hành vi phạm tội trước đây chưa được làm rõ.
• Vi phạm tố tụng nghiêm trọng: Quá trình điều tra, truy tố, xét xử trước đó vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, ảnh hưởng đến tính khách quan và công bằng của vụ án. Chẳng hạn, bỏ lọt tội phạm, sai sót trong thu thập chứng cứ, hoặc vi phạm quyền bào chữa của bị can, bị cáo.
• Quyết định đình chỉ không có căn cứ: Quyết định đình chỉ vụ án trước đó được ban hành dựa trên thông tin sai lệch hoặc không đầy đủ, dẫn đến việc bỏ lọt tội phạm hoặc xử lý không đúng người, đúng tội.

Căn cứ pháp lý để khởi tố lại vụ án:

Việc khởi tố lại vụ án đã đình chỉ được quy định cụ thể trong Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Điều 237 Bộ luật này quy định về việc phục hồi điều tra khi có căn cứ cho thấy quyết định đình chỉ điều tra không có căn cứ hoặc cần phải điều tra thêm. Đồng thời, các văn bản hướng dẫn thi hành như Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao cũng làm rõ thêm các điều kiện và thủ tục liên quan.

Quy trình xem xét và quyết định khởi tố lại vụ án:

• Tiếp nhận thông tin: Cơ quan điều tra tiếp nhận thông tin về tình tiết mới, vi phạm tố tụng, hoặc dấu hiệu cho thấy quyết định đình chỉ không có căn cứ.
• Xác minh, đánh giá: Cơ quan điều tra tiến hành xác minh tính xác thực của thông tin, thu thập, đánh giá chứng cứ liên quan.
• Đề xuất phục hồi điều tra: Nếu có đủ căn cứ, Cơ quan điều tra đề xuất với Viện kiểm sát việc phục hồi điều tra.
• Viện kiểm sát xem xét, quyết định: Viện kiểm sát xem xét đề xuất của Cơ quan điều tra, nếu thấy có căn cứ thì ra quyết định hủy bỏ quyết định đình chỉ và phục hồi điều tra. Ngược lại, nếu không đủ căn cứ, Viện kiểm sát sẽ bác bỏ đề xuất.
• Tiến hành điều tra lại: Sau khi có quyết định phục hồi điều tra, Cơ quan điều tra tiến hành điều tra lại vụ án theo quy định của pháp luật.

Xem thêm: Tìm hiểu chi tiết về điều kiện và thủ tục khởi tố lại vụ án đã đình chỉ năm 2025.

Thời hiệu khởi tố vụ án đã đình chỉ: Khi nào hết khả năng truy cứu?

Việc xác định thời hiệu khởi tố đối với một vụ án đã đình chỉ là yếu tố then chốt để biết liệu có còn khả năng truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi phạm tội hay không. Nói cách khác, sau khi vụ án hình sự đã bị đình chỉ, việc xem xét khởi tố lại vụ án có bị giới hạn bởi thời gian hay không là điều mà nhiều người quan tâm. Vấn đề thời hiệu này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên liên quan mà còn liên quan đến tính nghiêm minh của pháp luật.

Thời điểm bắt đầu tính thời hiệu khởi tố lại vụ án thường được xác định kể từ ngày hành vi phạm tội được thực hiện, không phải từ ngày vụ án bị đình chỉ. Điều này có nghĩa là, nếu khoảng thời gian từ khi hành vi phạm tội xảy ra đến khi phát hiện ra chứng cứ mới hoặc tình tiết mới vượt quá thời hiệu quy định, thì dù có khởi tố lại vụ án, việc truy cứu trách nhiệm hình sự cũng không thể thực hiện. Ví dụ, theo quy định của Bộ luật Hình sự, đối với tội phạm ít nghiêm trọng, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là 5 năm; đối với tội phạm nghiêm trọng là 10 năm; rất nghiêm trọng là 15 năm và đặc biệt nghiêm trọng là 20 năm.

Tuy nhiên, có những yếu tố có thể ảnh hưởng đến thời hiệu khởi tố lại, bao gồm cả việc tạm đình chỉ điều tra hoặc truy tố. Trong thời gian tạm đình chỉ, thời hiệu sẽ không được tính. Thời hiệu sẽ tiếp tục tính khi quyết định tạm đình chỉ bị hủy bỏ và cơ quan có thẩm quyền tiếp tục tiến hành tố tụng. Bên cạnh đó, nếu trong thời hạn truy cứu trách nhiệm hình sự, người phạm tội lại thực hiện hành vi phạm tội mới mà Bộ luật Hình sự quy định hình phạt nặng hơn, thì thời hiệu đối với tội cũ sẽ được tính lại kể từ ngày thực hiện hành vi phạm tội mới.

Vậy, vụ án đã đình chỉ do hết thời hiệu thì có thể xem xét lại không? Thông thường, khi thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đã hết, việc khởi tố lại vụ án là không thể. Tuy nhiên, pháp luật cũng quy định một số trường hợp ngoại lệ, ví dụ như khi có căn cứ chứng minh người phạm tội cố tình trốn tránh pháp luật và đang lẩn trốn, Viện kiểm sát có thể ra quyết định truy nã và khi bắt được người phạm tội, việc truy cứu trách nhiệm hình sự có thể được tiếp tục, ngay cả khi thời hiệu đã hết. Điều này nhằm đảm bảo công lý và không bỏ lọt tội phạm.

Xem thêm: Liệu có còn khả năng truy cứu trách nhiệm hình sự? Tìm hiểu về thời hiệu khởi tố lại vụ án đã đình chỉ theo quy định mới nhất.

Thẩm quyền quyết định khởi tố lại vụ án: Cơ quan nào có quyền?

Để trả lời câu hỏi có thể khởi tố lại vụ án đã đình chỉ không, việc xác định thẩm quyền quyết định khởi tố lại vụ án là vô cùng quan trọng, bởi nó liên quan trực tiếp đến tính hợp pháp của quá trình tố tụng. Vậy cơ quan nào có quyền quyết định việc này? Bài viết này của Luật sư 11 sẽ phân tích rõ vai trò của cơ quan điều tra và Viện kiểm sát trong việc xem xét, quyết định khởi tố lại một vụ án hình sự đã từng bị đình chỉ.

Cơ quan điều tra đóng vai trò then chốt trong việc khởi tố lại vụ án. Khi nhận thấy có dấu hiệu của tội phạm mới hoặc phát hiện tình tiết mới làm thay đổi bản chất vụ án, cơ quan này có trách nhiệm thu thập chứng cứ, xác minh thông tin. Trên cơ sở đó, Cơ quan điều tra sẽ đề xuất với Viện kiểm sát có thẩm quyền để xem xét, ra quyết định phục hồi điều tra và khởi tố lại vụ án. Hoạt động của cơ quan điều tra phải tuân thủ theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự, đảm bảo tính khách quan, trung thực trong quá trình thu thập chứng cứ, tránh oan sai, bỏ lọt tội phạm.

Viện kiểm sát, với vai trò kiểm sát hoạt động tư pháp, có quyền quyết định khởi tố lại vụ án sau khi xem xét đề nghị từ Cơ quan điều tra. Viện kiểm sát sẽ đánh giá tính hợp pháp và có căn cứ của đề nghị, kiểm tra lại các chứng cứ mới thu thập được. Nếu nhận thấy đủ điều kiện để khởi tố lại vụ án, Viện kiểm sát sẽ ban hành quyết định hủy bỏ quyết định đình chỉ trước đó và ra quyết định khởi tố lại. Ngược lại, nếu không đủ căn cứ, Viện kiểm sát sẽ bác bỏ đề nghị của Cơ quan điều tra, giữ nguyên quyết định đình chỉ.

Trình tự, thủ tục để cơ quan có thẩm quyền xem xét việc khởi tố lại vụ án được quy định chặt chẽ trong Bộ luật Tố tụng hình sự. Cụ thể, Cơ quan điều tra phải gửi văn bản đề nghị kèm theo các tài liệu, chứng cứ liên quan đến Viện kiểm sát có thẩm quyền. Viện kiểm sát sau đó sẽ tiến hành nghiên cứu hồ sơ, có thể yêu cầu Cơ quan điều tra bổ sung thông tin, chứng cứ (nếu cần). Thời hạn xem xét, quyết định khởi tố lại vụ án cũng được pháp luật quy định cụ thể, nhằm đảm bảo tính kịp thời và tránh kéo dài thời gian giải quyết vụ án. Việc tuân thủ đúng trình tự, thủ tục này là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính hợp pháp của quyết định khởi tố lại vụ án.

Xem thêm: Cơ quan nào có quyền ‘lật lại’ bản án? Khám phá thẩm quyền quyết định khởi tố lại vụ án và quy trình liên quan.

Chứng cứ mới và vai trò trong việc khởi tố lại vụ án đã đình chỉ

Chứng cứ mới đóng vai trò then chốt trong việc xem xét có thể khởi tố lại vụ án đã đình chỉ không, bởi nó có khả năng làm thay đổi bản chất vụ việc và lật lại các quyết định trước đó. Sự xuất hiện của chứng cứ mới có giá trị chứng minh là một trong những căn cứ quan trọng để cơ quan có thẩm quyền xem xét lại vụ án, đảm bảo tính khách quan và công bằng của pháp luật. Chứng cứ này không chỉ cung cấp thông tin mới mà còn có thể củng cố, bác bỏ các chứng cứ đã có, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến việc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Vậy, thế nào là chứng cứ mới có giá trị chứng minh? Theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự, chứng cứ mới là những thông tin, tài liệu, vật chứng… mà tại thời điểm đình chỉ vụ án chưa được thu thập, đánh giá hoặc chưa được biết đến. Giá trị chứng minh của chứng cứ mới thể hiện ở khả năng làm sáng tỏ các tình tiết quan trọng của vụ án, ví dụ như xác định được người phạm tội mới, làm rõ động cơ, mục đích phạm tội, hoặc thay đổi bản chất của hành vi phạm tội. Để được coi là có giá trị, chứng cứ mới phải đảm bảo tính khách quan, hợp pháp và liên quan trực tiếp đến vụ án.

Quy trình thu thập và đánh giá chứng cứ mới được thực hiện theo các quy định nghiêm ngặt của pháp luật. Cơ quan điều tra có trách nhiệm thu thập, bảo quản chứng cứ một cách cẩn thận, khách quan. Quá trình này có thể bao gồm việc lấy lời khai, khám xét, thu thập tài liệu, giám định… Sau khi thu thập, chứng cứ mới phải được đánh giá một cách toàn diện, xem xét tính xác thực, độ tin cậy và mối liên hệ với các chứng cứ khác trong vụ án. Viện kiểm sát có vai trò kiểm sát quá trình thu thập và đánh giá chứng cứ, đảm bảo tuân thủ pháp luật.

Ảnh hưởng của chứng cứ mới đến việc thay đổi quyết định đình chỉ là rất lớn. Nếu chứng cứ mới đủ mạnh để làm thay đổi bản chất vụ án và chứng minh rằng việc đình chỉ trước đó là không chính xác, cơ quan có thẩm quyền có thể ra quyết định hủy bỏ quyết định đình chỉ và khởi tố lại vụ án. Ví dụ, một vụ án giết người có thể được đình chỉ do không tìm thấy hung khí và không xác định được nghi phạm. Nếu sau đó, hung khí được tìm thấy cùng với dấu vân tay của một người cụ thể, đây sẽ là chứng cứ mới quan trọng để khởi tố lại vụ án và truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người này. Điều này thể hiện vai trò quan trọng của chứng cứ mới trong việc đảm bảo công lý và không bỏ lọt tội phạm.

Xem thêm: Một chi tiết nhỏ có thể thay đổi cục diện? Tìm hiểu vai trò của chứng cứ mới trong việc khởi tố lại vụ án đã đình chỉ.

Quyền và nghĩa vụ của người liên quan khi vụ án được khởi tố lại

Khi một vụ án đã đình chỉ được khởi tố lại, việc xác định rõ quyền và nghĩa vụ của người liên quan là vô cùng quan trọng, đảm bảo tính công bằng, minh bạch trong quá trình tố tụng. Việc khởi tố lại vụ án, dù hiếm gặp, có thể gây ảnh hưởng lớn đến nhiều đối tượng, từ bị can, bị cáo, người bị hại đến những người có liên quan khác.

Quyền của bị can, bị cáo và người bị hại trong trường hợp vụ án được phục hồi được pháp luật bảo vệ.

• Bị can, bị cáo có quyền được thông báo về việc khởi tố lại vụ án, được biết lý do và căn cứ của việc khởi tố lại. Họ có quyền tự bào chữa hoặc nhờ người khác bào chữa, được trình bày ý kiến, đưa ra chứng cứ, yêu cầu triệu tập nhân chứng, tham gia các hoạt động điều tra.
• Người bị hại có quyền được thông báo về việc khởi tố lại, được bồi thường thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra, được tham gia các hoạt động tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Ví dụ, theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, người bị hại có quyền đưa ra yêu cầu khởi tố vụ án, yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng nếu có căn cứ cho rằng người đó không vô tư, khách quan.

Nghĩa vụ của các bên liên quan trong quá trình điều tra lại cũng được quy định rõ ràng. Bị can, bị cáo có nghĩa vụ phải có mặt theo giấy triệu tập của cơ quan điều tra, không được trốn tránh hoặc cản trở hoạt động điều tra. Người làm chứng có nghĩa vụ cung cấp thông tin trung thực, khách quan về vụ án. Các bên liên quan phải tuân thủ các quy định của pháp luật về tố tụng hình sự, hợp tác với cơ quan điều tra để làm sáng tỏ vụ án.

Để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên trong vụ án, pháp luật quy định các cơ chế giám sát và kiểm soát hoạt động tố tụng. Viện kiểm sát có trách nhiệm kiểm sát việc tuân thủ pháp luật trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử vụ án. Tòa án có trách nhiệm xét xử vụ án một cách công bằng, khách quan, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên. Người liên quan có quyền khiếu nại, tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.

Ví dụ, nếu một người bị khởi tố lại sau khi vụ án đã đình chỉ do không đủ chứng cứ, họ có quyền yêu cầu luật sư bào chữa, thu thập chứng cứ chứng minh sự vô tội của mình. Cơ quan điều tra có nghĩa vụ xem xét, đánh giá các chứng cứ này một cách khách quan, toàn diện.

Xem thêm: Vụ án được ‘khơi lại’, bạn có những quyền lợi gì? Tìm hiểu về quyền và nghĩa vụ của người liên quan khi vụ án được khởi tố lại năm 2025.