Người Nghiện Ma Túy Không Phải Tội Phạm – Chỉ Bị Xử Lý Khi Có Hành Vi Vi Phạm Trong Cộng Đồng
Trong xã hội hiện đại, vấn đề ma túy luôn là một thách thức lớn không chỉ về an ninh trật tự mà còn về nhân quyền và sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, một trong những hiểu lầm phổ biến là việc đồng nhất “người nghiện ma túy” với “tội phạm”. Thực tế, người nghiện ma túy không phải tội phạm, trừ khi họ thực hiện hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến ma túy.
Theo luật sư Nguyễn Thành Huân – Giám đốc công ty Luật sư 11, việc hiểu đúng về khái niệm và địa vị pháp lý của người nghiện sẽ giúp cộng đồng giảm thiểu kỳ thị, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để họ được tiếp cận các chính sách hỗ trợ và tái hòa nhập xã hội hiệu quả. Bài viết dưới đây sẽ làm rõ khái niệm, phân tích quy định pháp luật, các hành vi vi phạm có liên quan, hệ lụy xã hội, và cuối cùng là các giải pháp thực tiễn nhằm giúp người nghiện phục hồi và tái hòa nhập.
1. Người nghiện ma túy là ai? Hiểu đúng để không kỳ thị
Khái niệm và thực trạng người nghiện ma túy tại Việt Nam
Người nghiện ma túy là những cá nhân lệ thuộc vào chất gây nghiện, dẫn đến mất khả năng kiểm soát hành vi, sức khỏe và đời sống cá nhân. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nghiện ma túy là một dạng rối loạn mãn tính, cần điều trị như một bệnh lý y tế, chứ không phải là một hành vi tội phạm.
Tại Việt Nam, thống kê từ Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội năm 2022 cho thấy có hơn 200.000 người nghiện có hồ sơ quản lý, tuy nhiên con số thực tế có thể lớn hơn nhiều. Sự gia tăng tỷ lệ người nghiện, đặc biệt tại các đô thị lớn như TP.HCM, Hà Nội, cho thấy áp lực xã hội và sự thiếu hụt thông tin về phòng, chống ma túy vẫn còn tồn tại.
Người nghiện không chỉ chịu ảnh hưởng về thể chất, mà còn bị cô lập bởi sự kỳ thị xã hội – một yếu tố khiến quá trình điều trị và phục hồi trở nên khó khăn hơn. Theo luật sư uy tín Thành phố Hồ Chí Minh – ông Nguyễn Thành Huân, “xóa bỏ định kiến rằng nghiện là tội phạm là bước đầu tiên để giúp họ trở lại làm người có ích cho xã hội.”
Liên hệ với Luật sư 11 qua hotline để được tư vấn – 0979800000 – Zalo
2. Người nghiện ma túy không phải tội phạm theo quy định pháp luật
Phân biệt giữa nghiện ma túy và hành vi phạm tội
Theo quy định của Bộ luật Hình sự Việt Nam, việc nghiện ma túy không bị coi là tội phạm, trừ khi người đó có hành vi vi phạm pháp luật như tàng trữ, buôn bán, vận chuyển hoặc sản xuất chất ma túy. Điều này được làm rõ thêm trong Luật Phòng, chống ma túy 2021 và các nghị định hướng dẫn thi hành.
Từ ngày 1/7/2025, theo Luật sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự, hành vi sử dụng trái phép chất ma túy sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp đặc biệt, ví dụ:
-
Đang trong thời gian cai nghiện bắt buộc hoặc điều trị nghiện tự nguyện;
-
Đã hoàn tất cai nghiện nhưng trong vòng 2 năm tiếp tục tái sử dụng;
-
Đang bị quản lý sau cai hoặc có tiền sử bỏ điều trị.
Tuy nhiên, nếu người nghiện không thuộc nhóm trên, hành vi sử dụng sẽ chỉ bị xử lý hành chính, không cấu thành tội phạm.
Liên hệ với Luật sư 11 qua hotline để được tư vấn – 0979800000 – Zalo
3. Các hành vi vi phạm liên quan đến người nghiện ma túy
Hành vi nào sẽ bị xử lý hình sự hoặc hành chính?
Mặc dù người nghiện ma túy không phải tội phạm, nhưng nếu có các hành vi như sau thì sẽ bị xử lý:
-
Tàng trữ ma túy: Tùy vào khối lượng sẽ bị phạt hành chính hoặc xử lý hình sự (Điều 249 BLHS).
-
Buôn bán, vận chuyển, sản xuất trái phép chất ma túy: Là tội phạm hình sự, bị xử lý nghiêm khắc, thậm chí mức án cao nhất là tử hình (Điều 251, 248, 250 BLHS).
-
Sử dụng nơi công cộng: Bị xử phạt hành chính và đưa đi cai nghiện bắt buộc nếu tái phạm.
-
Lái xe sau khi sử dụng ma túy: Có thể bị tước giấy phép và xử lý hình sự nếu gây hậu quả.
Theo Bộ Công an, năm 2022 có đến 80% vụ án ma túy liên quan đến người nghiện. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa mọi người nghiện là tội phạm.
Liên hệ với Luật sư 11 qua hotline để được tư vấn – 0979800000 – Zalo
4. Hệ lụy xã hội nếu xem người nghiện là tội phạm
Kỳ thị – gánh nặng xã hội – tái nghiện
Việc hình sự hóa người nghiện gây ra nhiều hệ lụy như:
-
Gia tăng sự kỳ thị và phân biệt đối xử trong cộng đồng.
-
Gây quá tải cho hệ thống tư pháp, chi phí cao, hiệu quả thấp.
-
Làm tăng nguy cơ tái nghiện do người nghiện không được hỗ trợ đúng cách.
-
Ảnh hưởng đến an ninh trật tự khi người nghiện buộc phải phạm tội để duy trì thói quen.
Theo Luật sư 11, “thay vì hình sự hóa, hãy nhân đạo hóa việc xử lý người nghiện để bảo vệ xã hội bền vững.”
Liên hệ với Luật sư 11 qua hotline để được tư vấn – 0979800000 – Zalo
5. Giải pháp hỗ trợ người nghiện ma túy tái hòa nhập xã hội
Cách tiếp cận đa chiều và nhân đạo
Các giải pháp bao gồm:
-
Chương trình cai nghiện toàn diện: Kết hợp y học, tâm lý, xã hội.
-
Giáo dục và đào tạo nghề: Giúp người nghiện có việc làm ổn định, giảm tái nghiện.
-
Tham vấn gia đình và cộng đồng: Giảm kỳ thị, tăng hỗ trợ tinh thần.
-
Cơ chế chính sách hỗ trợ từ nhà nước: Đảm bảo quyền tiếp cận dịch vụ y tế, pháp lý, bảo hiểm xã hội, tư vấn pháp luật.
Theo luật sư Nguyễn Thành Huân – Giám đốc công ty Luật sư 11, sự phối hợp giữa cơ quan chức năng và tổ chức xã hội sẽ giúp người nghiện “trở lại làm chủ cuộc sống, không tái nghiện và không tái phạm.”
Câu hỏi thường gặp về người nghiện ma túy và trách nhiệm pháp lý
Người nghiện ma túy có bị truy tố không?
Nếu người nghiện chỉ sử dụng ma túy và không có hành vi vi phạm khác, thì sẽ không bị truy tố hình sự. Tuy nhiên, nếu thuộc các nhóm nguy cơ cao đã quy định trong luật sửa đổi 2025, họ có thể bị xử lý hình sự.
Tàng trữ ma túy vì sử dụng cá nhân có bị truy tố?
Có. Tùy vào số lượng và loại ma túy, hành vi tàng trữ có thể bị phạt hành chính hoặc truy cứu hình sự theo Điều 249 BLHS.
Người nghiện có quyền yêu cầu hỗ trợ pháp lý không?
Có. Người nghiện có quyền được hỗ trợ y tế, pháp lý và không bị kỳ thị. Các trung tâm pháp lý cộng đồng hoặc đơn vị luật sư như Luật sư 11 cung cấp dịch vụ tư vấn miễn phí hoặc trợ giúp pháp lý.
Liên hệ với Luật sư 11 qua hotline để được tư vấn – 0979800000 – Zalo
Kết luận: Nhìn nhận lại người nghiện ma túy trong khung pháp lý hiện đại
Người nghiện ma túy không phải tội phạm, trừ khi họ thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật cụ thể. Cần xóa bỏ định kiến và kỳ thị để giúp họ tái hòa nhập, thay vì đẩy họ ra ngoài lề xã hội. Chính sách pháp luật hiện nay đang từng bước chuyển dịch theo hướng nhân đạo hóa và hỗ trợ.
Nếu bạn hoặc người thân cần tư vấn pháp luật liên quan đến ma túy, hãy liên hệ ngay với Luật sư Nguyễn Thành Huân – Giám đốc công ty Luật sư 11, đội ngũ của chúng tôi sẽ hỗ trợ tận tình và chuyên nghiệp.
Liên hệ với Luật sư 11 qua hotline để được tư vấn – 0979800000 – Zalo
